40dagentijd

De eerste lezing die we hoorden is gesitueerd in een periode waarin het volk van Israël levend dood is omdat het in ballingschap moet leven. Niets heeft nog zin, alles is wanhoop en doffe ellende.

God ziet niet zoals een mens ziet. Een mens kijkt naar het uiterlijk, maar Jahweh naar het hart. De profeet Samuel wordt ertoe geroepen met de ogen van God te kijken. Dan ziet hij dingen die anderen niet zien.

Volgens een vroeg-joodse traditie schiep God op de avond van de zesde scheppingsdag, nà de mens, ook nog de wandelende waterput. Deze put volgde de rechtvaardigen en voorzag hen van levend water. Als Abraham, of later Jakob, naar die waterput toeliep, welde het water vanzelf omhoog, hem tegemoet

Ik vind dat we in de liturgie van deze zondag een korte maar bijzonder mooie eerste lezing beluisterden. De eerste verzen van hoofdstuk 12 uit het boek Genesis. Aan Abraham wordt gevraagd zijn land te verlaten. “Toen trok Abraham weg, zoals Jahwe hem had opgedragen”.

Het nodigt ons uit om, zoals Jezus, de woestijn in te trekken. Geen geografische woestijn, dat is niet mogelijk, maar de woestijn van het hart, in de stilte van het hart, om even te blijven stil staan bij de kern van ons christen-zijn: nl je verbondenheid met God.

We mogen vandaag vertrekken vanuit onze stormachtige wereld die overal kreunt en weeën kent. We kunnen erover klagen, we kunnen er ons door laten beangstigen, maar beter is: ons afvragen waar onze verantwoordelijkheid ligt.

Met dit evangelie bevinden we ons in de lijdensweek. Men zoekt een reden om Jezus aan te houden. De schriftgeleerden en de Farizeeën brengen een op overspel betrapte vrouw bij Jezus.

Wellicht verlangen vele vluchtelingen uit Oekraïne ernaar om zo vlug mogelijk weer thuis te komen in hun eigen land. Eindelijk thuis, zo was de titel van het boek dat Henry Nouwen schreef over de parabel van de verloren zoon. Eindelijk thuis: zo mochten de Israëlieten zeggen, na 40 jaar rondzwerven … ‘Eindelijk thuis’ mogen christenen zeggen die door het doopsel … Thuiskomen.

“Ik heb de ellende van mijn volk in Egypte gezien. Ik daal af om mijn volk te bevrijden”, zegt God. Daarom wil Hij Mozes naar het volk zenden om in Zijn naam bevrijding te bewerken. God gaat niet zelf ingrijpen … Hij doet beroep op een mens, op Mozes.

Jezus heeft zich afgezonderd met drie van zijn leerlingen op een hoge berg, geheel alleen, in gebed, zegt Lukas. Het is niet de eerste keer dat Lukas onze aandacht trekt op het feit dat Jezus zich terugtrekt in de stilte om te bidden. Het is alsof het gebed Hem niet loslaat.

De woestijn is een testgebied, zoals onze samenleving, waarin mijn verhouding met God op de proef wordt gesteld. De duivel, diabolos, is daar in zijn element. Hij verleidt je om God los te laten.

Is Pasen een eerder uitbundig feest, dan is de sfeer van voorbereiding op het paasfeest eerder gedragen door inkeer, boete en bezinning. Wat zich actueel in Europa voordoet, oorlog in Oekraïne, met alles wat dit aan vertwijfeling en leed meebrengt, zal de vastentijd van dit jaar sterk kleuren.

De liturgie van deze zondag bereidt ons voor op passiezondag. Onverbloemd wordt ons op het hart gedrukt welke weg Jezus is gegaan: die van de liefde die zichzelf wegschenkt tot het einde toe, in totale zelfontlediging en in vertrouwen op God zijn Vader.

Soms zijn we getuige van belangrijke ontmoetingen. … Vorige week was er dan weer de ontvangst van paus Franciscus, in Najaf, door grootayatollah Ali al-Sistani. Ontmoetingen die telkens werden omschreven als tekenen van hoop en vrede.

Dit evangelie is een ouverture bij het begin van Jezus’ openbaar leven. Het is een samenvatting van het conflict tussen Jezus en de joden. Die tempelreiniging is een van de aanleidingen voor Jezus’ arrestatie en executie. Want het was een scherpe profetische daad met gevolgen.

Eerlijk gezegd: de eerste lezing van vandaag heb ik altijd al een vreselijk verhaal gevonden. Ik heb het steeds gelezen met in mijn achterhoofd: dit kan en mag God van geen mens vragen … ook niet om iemand gewoon op de proef te stellen.

Het evangelie dat we hoorden begint met deze belangrijke zin: “Na zijn doopsel dreef de Geest Jezus naar de woestijn, waar Hij veertig dagen doorbracht terwijl Hij door de satan op de proef werd gesteld.” Het is de Geest die Jezus naar de woestijn stuurt. Het is de Geest die ook ons in deze veertigdagentijd stuwt.

“Je ziet maar klaar met het hart”, zegt de kleine prins van Antoine de Saint-Exupéry. Het gaat om dít ‘zien’ in het evangelieverhaal. Kijken doen we met onze ogen. Zo kéken de mensen naar een blinde bedelaar. Maar Jezus ‘zàg’ deze unieke mens in al zijn ellende. En zijn hart gaat naar hem uit. Zoals spreken wij ook van iemand ‘gaarne zien’. Dan gebeurt het wonder van de echte liefde, die geneest blindheid.

De Israëlieten zijn op weg naar het beloofde land, maar die weg loopt door de woestijn, en er is geen water te vinden. Ze zijn daar woedend om. Werden ze uit de slavernij bevrijd om van dorst om te komen? En is die God over wie Mozes het altijd heeft wel bij hen, of laat Hij hen in de steek?

We kennen dat zelf zo goed: twijfelen of God wel bij ons is. Of we ook in bange dagen op Hem kunnen vertrouwen.