In de kloostertuin van de Karmelieten van Gent herinnert een onopvallend gebouwtje aan het luisterrijke Bourgondische verleden van de stad. Het was tot nu toe weinig bekend dat deze site verwijst naar een van de oudste dierentuinen van Europa. Door de vermelding van het zogeheten Leeuwenhok in een recente aflevering van ‘Het Verhaal van Vlaanderen’ staat het exotische monument inmiddels bij de media op de kaart.
Het Karmelietenklooster in Gent is niet alleen een belangrijk onderdeel van het religieuze erfgoed van de stad. De site herbergt ook een tastbare herinnering aan een van de meest luisterrijke periodes uit de geschiedenis van Gent. In 1653 kochten de Karmelieten het zogeheten Leeuwenhok, dat oorspronkelijk deel uitmaakte van het Hof ten Walle waar de graven van Gent resideerden. Al vanaf de 14de eeuw was hier een van de oudste dierentuinen van Europa gevestigd. Daar werden leeuwen maar ook beren, papegaaien en lynxen gehouden. Vooral ter vermaak van de gasten van de Bourgondische feesten aan het Hof.
Het spraakmakende VRT-televisieprogramma ‘Het Verhaal van Vlaanderen’, dat iedere aflevering meer dan een miljoen kijkers trekt, besteedde aandacht aan de oorspronkelijke bestemming van een deel van de kloostersite (zie: Het Verhaal van Vlaanderen vanaf de 23ste minuut). Ook de lokale krant ‘De Gentenaar’ liet de lezer onlangs kennismaken met deze verborgen schat in de Gentse binnenstad (zie: www.nieuwsblad.be ) De bekende auteur Bart van Loo zal in zijn nieuwe boek, dat na de komende zomer verschijnt, eveneens op het Leeuwenhok ingaan. Hij bracht enkele maanden geleden een bezoek aan de Gentse Karmelieten en nam een kijkje in het eeuwenoude dierenverblijf.
Pretentie
De Karmelieten zijn altijd wat terughoudend om met veel historische pretentie te spreken over het Bourgondische bouwwerk in de achtertuin. Het staat vast dat er inderdaad een dierentuin aan het Hof ten Walle verbonden was en dat op de huidige site van het Leeuwenhok tenminste een deel van de dierenverblijven heeft gestaan. Wat er van het huidige gebouw nog teruggaat op de 14de eeuw is niettemin zeer onzeker. Een groot deel van het oorspronkelijke Leeuwenhok is door brand verwoest. Bovendien hebben er veel verbouwingen plaatsgevonden. Maar het is niet uitgesloten dat er nog enkele stenen, een muurtje of een vloertje toebehoren aan het aloude Leeuwenhok van het Hof ten Walle. Daarmee is het met de Donkere Poort de enige nog bestaande herinnering aan het roemrijke Bourgondische verleden van de stad. De idee dat in de nu verstilde kloostertuin eens het grommen van leeuwen te horen was, spreekt tenminste tot de verbeelding.
Bierbrouwerij
De eerste Karmelieten hebben enige tijd in het Leeuwenhok gewoond, al gingen ze al snel aan de slag met de bouw van het huidige klooster aan de Burgstraat. De wetenschap dat deze plek onderdak bood aan negen leeuwen moeten de kloosterlingen zeker en vast als bijzonder hebben ervaren. Daarnaast heeft het gebouwtje gediend als bierbrouwerij. Dat was bedoeld voor de eigen consumptie van de paters omdat bier in die tijd als een veiliger drank gold dan water. Dat was overigens niet de voorloper van de populaire Triple Karmeliet, want die werd pas in de vorige eeuw door een commerciële brouwerij geïntroduceerd.
Restauratie
Eeuwenlang heeft het Leeuwenhok als schuur en opslagplaats gefunctioneerd. Inmiddels is de staat van het gebouw sterk verslechterd. De Karmelieten dromen nog wel eens over restauratie en een nieuwe bestemming maar vooralsnog heeft het even kostbare als kostelijke onderhoud van de bestaande kloostergebouwen meer prioriteit. Misschien dat de aandacht in de media voor het Leeuwenhok en de herwaardering van het Bourgondische verleden van Gent gulle gevers verleidt om eens mee te willen denken over het opknappen van het Leeuwenhok. De Karmelieten gaan daarover graag het gesprek aan.
Jan-Willem Wits
00 31 6 131 621 36
