De tekst op deze pagina kan u ook downloaden als brochure “Welkom bij de karmelieten te Gent” (pdf)
Te midden van een bruisende wereld, in het hart van de drukke stad Gent, ontvangt onze karmelietengemeenschap je graag in haar wijdingsvolle gebouwen. Onze aanwezigheid verlangt “van-God-sprekend” te zijn.
In een cultuur die soms andere accenten legt, bieden wij je – profetisch – een oase aan van échte verademing: kansen tot herbronning, vernieuwde zingeving, levende stilte en gebed. Het kan voor jou aanvoelen als een ‘thuiskomen’. Er is de viering van de Eucharistie en de gelegenheid tot verzoening met God. Wat God menselijk waardevol vindt: dàt gaat ons ter harte. En dàt mag je hier ook volop proeven.
Als karmelieten zijn wij (hier) niet van gisteren! Onze historische oorsprong ligt in een ver verleden op de berg Karmel in Noord-Israël. Vandaar de benaming “karmelieten” of “caermers”. Vanaf 1150 vormen verspreide kluizenaars daar stilaan een gemeenschap. Hun dagen en nachten brengen ze vooral door in vurig gebed. Een eigenlijke stichter is niet aan te wijzen. Wel zorgt de bijbelse profeet Elia voor hun grondinspiratie: “God is de levende die mij ziet, ik sta in zijn dienst” (1 Kon. 17,1). Vooral zijn liefde voor de eenzaamheid en zijn contemplatief gebed willen ze navolgen. Ze wonen bij een bron naar hem genoemd.
Ook Maria, de Moeder Gods, zijn ze bijzonder genegen. Een zeer mooie, kleine kerk wordt aan haar toegewijd. De benaming “Lievevrouwebroers”, zoals ze later in de volksmond vaak genoemd worden, refereert aan deze verering van O.L.Vrouw van de Karmel, als hun patrones, moeder en zuster.
♦
De polsslag van de Karmelspiritualiteit is haar duidelijke focus op de bijzondere ervaring van Gods liefde in het hart en het leven van elke gelovige: de mystieke contemplatie. “Wij die het heilig habijt van de Karmel dragen zijn geroepen tot het gebed en de (mystieke) contemplatie” (H. Teresia van Avila). Het typische van het charisma van de Karmel als kloosterorde binnen de Kerk is dus: deze openheid voor mystiek gebed zèlf blijvend ter harte nemen, er bezoekers voor sensibiliseren en hen daarin begeleiden.
Dit blijft respectvol. Het is zeker geen pushen. Maar de totaalervaring hier is een weldaad voor jou. Je verstilt, je ontspant, je komt tot jezelf. Zo groeit er openheid voor het/dé ‘transcendente’.
♦
Rond 1210 ontvangt de karmelietengemeenschap een bevestiging van haar levenswijze door een kloosterregel. Albertus, de patriarch van Jeruzalem, zorgt daarvoor. Onder druk van de veroveringsdrang van de Islam, trekken karmelieten al vroeg in de 13e eeuw naar Europa. Ze vestigen zich daar in de steden onder het statuut van ‘broederorde’ (1247). De geschiedenis vertelt dat halfweg die bewogen 13e eeuw de Generale Overste, de H. Simon Stock, een bijzonder teken ontving van O.L. Vrouw. Tijdens een intense gebedservaring wees ze hem op het scapulier dat hij droeg. Voortaan zou dit het teken zijn van haar moederlijke bescherming voor de Karmelorde, die haar was toegewijd.
De karmelieten worden zich in het Westen bewust van hun volledige roeping: het Karmel-ideaal blijft hoofdzakelijk contemplatief georiënteerd, maar wordt nu verrijkt met een pastorale dienstbaarheid naar de bevolking toe.
De Orde breidt zich uit over heel Europa. Zo duiken vanaf 1272 de eerste karmelieten op in Gent en vestigen er zich vanaf 1287 aan de Lange Steenstraat, in de huidige Patersholwijk. Onder de Zalige Joannes Soreth komt er ook een vrouwelijke tak: de zusters karmelietessen; en wordt de grondslag gelegd voor de Seculiere Karmelorde (1452).
Na een periode van interne onrusten en achteruitgang in de 15e-16e eeuw, beginnen vanaf 1562 in Spanje twee grote figuren met de hervorming van de Karmelorde: de H. Teresia van Avila (1515-1582) en de H. Johannes van het Kruis (1542-1591). Beiden zijn kerkleraars en begenadigde mystici. Met deze hervorming wordt een nieuwe tak van de Karmel geboren: de Teresiaanse Karmel. Vanuit Spanje, via Frankrijk, komen in de 17e eeuw eerst de zusters karmelietessen en daarna de paters karmelieten naar Vlaanderen.
♦
De eigenlijke stichting van de Paters Ongeschoeide Karmelieten te Gent begint met de aankoop in 1651 van een deel van het voormalige Prinsenhof van Keizer Karel, de zogenaamde “Leeuwenmeers”. Deze naam komt van de leeuwen die Keizer Karel van zijn veldslag bij Tunis (1535) meebracht en hier onderbracht in de stallingen van zijn kleine, prestigieuze dierentuin. Want ook met een beer, papegaaien en lynxen pronkte hij tegenover zijn diplomatieke of adellijke gasten.
De laatste afstammelingen van die leeuwen, ‘Burgondia’ en ‘Flandria’, leefden tot halfweg de 17e eeuw. In het leegstaande en verbouwde “Leeuwenhok” namen de paters (een beetje als religieuze Vlaamse leeuwen) hun intrek in 1653. Ze bleven er 15 jaar wonen en bidden.
De eerste kloostergebouwen, namelijk de West– en Zuidvleugel, worden in vier jaar voltooid (1664-1668) en vanaf 1687 uitgebreid met de Noordvleugel. De inwijding van de eerste kapel in de Zuidvleugel vindt plaats in 1668. Na de afwerking van de Noordvleugel en de huidige kerk, wordt de Zuidvleugel aangepast aan het hele kloostercomplex. In deze 17e eeuw werd in de kloostergebouwen bier gebrouwen en ook bruine habijtstof geweven voor eigen karmelitaans gebruik.
Onder deze eerste kapel was een crypte voorzien als begraafplaats van 1668 tot 1711. Bij de bouw van de grote kerk werd óók een grafkelder ingericht, waarin dan -van 1711 tot 1784 – overleden karmelieten en weldoeners in nissen werden bijgezet, tot dit door Keizer Jozef II werd verboden om gezondheidsredenen.
De eerste winkelruimte (Catacombe) van de boekhandel Carmelitana werd later -van 1978 tot 2002- in deze uitgegraven en gerenoveerde crypte van de eerste kapel ondergebracht. Bij deze werkzaamheden werden stoffelijke resten van begraven kloosterlingen en weldoeners aangetroffen. Deze zijn in 1978 respectvol naar de grafkelder onder de huidige kerk overgebracht. Sinds enkele jaren worden de urnen van de overleden medebroeders in deze grafkelder bijgezet.
De huidige kerk wordt opgebouwd vanaf 1703, naar een ontwerp van de lekenbroeder-karmeliet Leonardus van Langenhove. Ze wordt in 1714 ingewijd en is een typisch voorbeeld voor de overgang tussen volkse barok en classicisme. De sobere en strenge gevelopbouw is eigen aan de Régence-stijl. De kerk is toegewijd aan de H. Jozef en de H. Leopoldus III, markgraaf van Oostenrijk (1073-1136).
Zie ook de pagina: Gids voor een rondgang in de kerk
♦
De kerk en het klooster worden in 1797 door de Franse militairen bezet. De heropening van de kerk gebeurt al in 1801. Ze is een geklasseerd monument sinds 1961 en werd vanaf 1974 tot 1979 volledig gerestaureerd. De kloostergebouwen worden na de Franse bezetting grotendeels verhuurd. Pas in 1845-1848 kan het klooster naar zijn oorspronkelijke bestemming worden heringericht.
Het Caermersklooster en de kerk in de Lange Steenstraat echter, gaan bij de Franse bezetting voorgoed verloren. De restauratie van de vroegere kerk en het kloostercomplex wordt vanaf 1982 ingezet. Deze hebben intussen hun herbestemming ontvangen tot ‘Provinciaal Centrum voor kunst en cultuur’.
♦
Oudere Gentenaars noemen de karmelieten van de Burgstraat vaak “discalsen” naar het Latijnse woord “discalceatus”. Dat betekent “ongeschoeid”. Vandaar “ongeschoeide” karmelieten. In Spanje liepen ze inderdaad in de 16e eeuw blootsvoets. Hier in Vlaanderen staken de paters hun voeten in open sandalen. Nu lopen wij buitenshuis ook vaak gewoon met eenvoudige schoenen. We zijn dus een ‘terug-naar-de-wortels’ versie van de oorspronkelijk “geschoeide” karmelieten: contemplatiever ingesteld en soberder.
Wij dragen als karmelieten een wijd kloosterkleed of habijt. Het blijft een sterk symbool van Godgewijd-zijn. Je bent bekleed met de Heer Jezus. Je laat je leven door Hem inspireren. Het habijt past bij een leven van bescheidenheid, ingetogenheid en gebed. Het schenkt je de geest van de profeet Elia (2 Kon. 2,1-15) en van de Spaanse Karmelhervormers, als een bron van bezieling naar contemplatieve inkeer toe en naar een toewijd pastoraal engagement. (1 Kon. 19, 1-8).
Het kloosterkleed, en vooral het scapulier, spreekt ook van een zorg van O.L. Vrouw om je dicht bij God te brengen èn van de vastbeslotenheid om haar na te volgen in nederigheid, zuiverheid en luisterbereidheid. De witte mantel, die daarop gedragen wordt bij feestelijke momenten, wil dit nog sterker accentueren.
De goed onderhouden kloostergebouwen ademen rust en stilte. Ze inspireren tot gebed. Onze gemeenschap bestaat uit 4 kloosterlingen. Ieder heeft een eigen persoonlijke leefruimte. Als gemeenschap komen wij samen in het privé-gebedskoor, de eetplaats en ontmoetingsruimte. Want in de Karmel leeft niet “elk voor zichzelf”. Het samen-zijn in gebed, de uitwisseling, de gemeenschappelijke maaltijd en de ontspanning vinden wij even waardevol.
De gemeenschap wordt door ons als een rijkdom èn als een opgave ervaren. Het eenvoudig samenleven is vredevol. Tegelijk kan het ook – zoals in een gewoon gezin, instelling, bedrijf of vereniging – wel eens lastigheid met zich meebrengen. Hoe je daarmee omgaat, toetst de echtheid van je beleving van eenzaamheid en positieve stilte. Het toont de oprechtheid van je liefde tot God en tot je medemens.
♦
Onze gemeenschap beschikt over een bibliotheek met een aantal tijdschriften, referentiewerken, woordenboeken en zo’n vijftigduizend boeken, waarvan een klein deel dateert van vóór de Franse Revolutie. Het kloostermuseum bevat stichtingsdocumenten, publicaties vanaf de 16de eeuw en kunstvoorwerpen.
De oorspronkelijke “Leeuwenmeers”, die tot het Prinsenhof van Keizer Karel V behoorde, is nu een mooi verzorgde kloostertuin met vijver.
Achteraan deze tuin bevindt zich de afzonderlijk gelegen kluis. Hij werd gebouwd op een stuk grond geschonken door de aartshertog Leopold van Oostenrijk in 1657. Dit is een historisch waardevol gebouw met een eigen ommuurde tuin met vijver.
In deze ruime kluis bevinden zich twee aangename woon– en slaapruimtes: een op het gelijkvloers en een op de bovenverdieping; daarnaast ook een ruime, mooie kapel. Het interieur werd smaakvol en eigentijds gerenoveerd. Je beschikt over een douche, toilet, volledig ingerichte keuken en zacht luchtverwarmings- en koelingssysteem.
“De kluis” is een echt karmelitaanse aanrader als je je voor een verblijf van minimum drie nachten wenst terug te trekken voor een woestijnervaring van stilte en positieve eenzaamheid. De profeet Elia inspireert je om dicht bij jezelf te komen, God te vinden en zich door Hem te laten beminnen.
Info en reservatie: Het Rustpunt
♦
Eeuwenlang hebben de karmelieten te Gent, doorheen de wisselende tijdsomstandigheden hun Karmel-ideaal ter harte genomen. Vanuit het contemplatief bidden hebben ze zich dienstbaar gesteld binnen de kerkgemeenschap, tot op vandaag.
We vermelden bv de verzorgde liturgische diensten met homilie, de Eucharistische aanbidding, het gezongen morgen-gebed op zon– en feestdagen; verder het eenvoudig getijdengebed en stil gebed, waar je – bij aanvraag – kunt aan deelnemen in het gebedskoor of de binnenhuiskapel. Er is de mogelijkheid tot het sacrament van de verzoening en geestelijke begeleiding. We beluisteren en bemoedigen van de (zin)zoekende mens, assisteren van de Teresiaanse Lekenorde en tonen een missionaire, synodale bewogenheid.
Als pastoraal engagement buiten het klooster denken we aan het biechtsacrament en geestelijke begeleiding in kloostercommuniteiten, in afdelingen van de Seculiere Karmelorde, bij jongeren, bejaarden en zieken; aan het begeleiden van meerdaagse retraites en bezinningsdagen en de redactie van bijdragen over spiritualiteit. Maar ook de eenvoudige dienstbaarheid naar elkaar toe binnen de gemeenschap, wordt uit dit bidden geboren.
Doorheen de tijden zijn in de Karmelorde al heel wat leden heilig en zalig verklaard. Wij zijn daar natuurlijk erg blij om. Het stimuleert ons. Het toont aan dat onze spiritualiteit rijke vrucht draagt en toekomst heeft. Enkele Karmelheiligen hebben hun ervaringen met God ook op schrift gezet. Ze zijn zo nog steeds beschikbaar.
Allereerst de twee grote Spaanse hervormers (16e eeuw): de H.Teresia van Avila en de H.Joannes van het Kruis. Verder denken we bv aan de kerklerares, de H.Thérèse van Lisieux (1873-1897), de H.Elisabeth van Dijon (1880-1906), de H.Edith Stein (1891-1942), Broeder Laurent (1614-1691), de H.Titus Brandsma (1881-1942), de Zalige Anna van Sint-Bartholomeus (1549-1626), de H.Rafaël Kalinowski (1835-1907), de H.Mariam Baouardy (1846-1878)… Ze helpen je vertrouwder te raken met het vriendelijk mysterie van Gods liefde voor jou en je medemensen. Naar hen werden sommige gangen en ruimtes van onze Karmelsite genoemd.
♦
In het klooster van Gent wordt belangrijke dienstverlening verstrekt naar de Vlaamse Karmelprovincie toe met het provinciaal bureau, economaat en provinciaal archief. Tot de Vlaamse Karmel behoren er 21 kloosterlingen. Er bevinden zich karmelietenkloosters in Berchem-Antwerpen, Brugge en Gent. Ook het klooster te Norraby (Zweden) behoort tot onze Vlaamse provincie.
De karmelietessen, die zich aan het zuiver contemplatief leven wijden, wonen in Vlaanderen met zo’n 80 zusters in 8 kloosters. De karmelietessen-kloosters van Rydebäck (Zweden) en HillerØd (Denemarken) horen hierbij.
Wereldwijd is de Karmelorde in groei. We tellen zo’n 4.000 karmelieten, 10.000 karmelietessen en 40.000 leden van de Seculiere Karmel, verspreid over de vijf continenten. Hier in Europa én in Vlaanderen is het wel wat ‘wintertijd’. Maar niet overal. En de geschiedenis leert je hoe zoiets kan “draaien en keren”.
Ook nù zijn we voor onze seculiere maatschappij als het gist in het deeg, als een licht op de berg, als een gps of kompas voor goede oriëntatie. We zijn zéker hoopvol om een zinvolle aanwezigheid te kunnen blijven in het hart van Gent. Bezoek de interessante website van de Vlaamse Karmel: www.karmel.be
♦
De karmelietengemeenschap te Brugge is de vormingsgemeenschap binnen de Vlaamse Karmelprovincie. Als je op zoek bent en je aangetrokken voelt tot het karmelitaans leven van gebed, gemeenschap en pastorale bewogenheid, ben je er aan het goede adres. Je wordt je de mogelijkheid geboden om enkele dagen mee te leven met de kloostergemeenschap. Op die manier kun je nog het best een eventuele roeping (laten) onderscheiden.
♦ ♦ ♦ ♦ ♦
Het Rustpunt
Vanaf 1968 werd op deze Karmelsite “Het Rustpunt” opgestart. Het is nu een (inter)nationaal gewaardeerd karmelitaans centrum voor spiritualiteit, verstilling en verdieping.
Het wil een plek zijn om je spiritueel leven te oriënteren of door te lichten. Een oase waar je christelijke, karmelitaanse waarden gezond en duidelijk kan aangereikt krijgen én beleven. Een inham waar je eerlijk zoeken naar levensrichting en geloof ook een eerlijk antwoord krijgt. “Het Rustpunt” wil – in de huidige cultuur – werken aan een degelijke zingeving, spiritualiteit voor de héle mens (lichaam en geest). Je proeft bij ons levende stilte. Je komt tot ontmoeting en gebed.
Het doelpubliek is gevarieerd, zowel jonger als ouder. “Het Rustpunt” ontvangt groepen, individuele zoekers naar stilte-beleving of levenszin, proevers ook van een kort verblijf (overnachting met ontbijtbuffet) in de sfeervolle klooster-ruimten. Het doet smaken naar ‘méér’. Het respect voor het stilteklimaat in huis is wel verondersteld én gewenst.
Met de capaciteit van 18 eenpersoonskamers en 10 tweepersoonskamers wenst “Het Rustpunt” een aantrekkelijke historische plek te blijven van doorleefde stilte te midden van de stad. Alle kamers zijn comfortabel, eigentijds ingericht met douche, toilet, bureau, luchtverwarming en –koeling, wifi.
In het breed aanbod van mogelijkheden en activiteiten vind je zeker je persoonlijke voorkeur. Het kunnen lees- of meditatieavonden zijn, namiddagen, stille wandelingen, midweekdagen, weekends, meerdaagse initiatieven.
Het eigen Jaarprogramma bevat al de begeleide bezinningsdagen en korte activiteiten. In het driemaandelijkse tijdschrift ‘Rustpunt’ wordt je interessante informatie over onze werking, renovaties en nieuwe initiatieven gemeld. Beide uitgaven kun je gerust gratis aanvragen. Ook via onze website krijg je de inhoud van dit tijdschrift aangeboden, mét alle nuttige info en aanmeldingsmogelijkheid. Proef maar eens!
Als individuele gast kun je deelnemen aan de dagelijkse Eucharistie van de kloostergemeenschap in de kerk en – bij aanvraag – ook aan gebedstijden met onze gemeenschap. In de unieke tuin met vijver, kun je in stilte rondwandelen en bij mooi weer genieten op een tuinstoel of -bank van de zon, het gevarieerde groen, de speelse vlinders, kikkers, libellen, vogels en vissen.
De Prinsenzaal, gelegen naast de tuin van het klooster, is een aantrekkelijk bijgebouw met parkeergelegenheid. Het is een geriefelijk ruimte met geluidsinstallatie en bar (capaciteit 120 personen). Je kunt deze zaal huren voor grote of kleine gelegenheden. Denk maar aan een feestelijk samenzijn, een vergadering of sessie.
Ook de twee andere accommodaties in het bijgebouw, zoals de Johannes-ruimte en het gastenverblijf Thérèse (éénpersoonskamers), worden regelmatig aan groepen of gasten verhuurd.
Voor alle info: neem contact op met “Het Rustpunt”: tel.: 09/ 225 95 71 – Email: info@hetrustpunt.com – Website: www.hetrustpunt.com
♦ ♦ ♦ ♦ ♦
Boekhandel Carmelitana
De kloostersite van Gent herbergt bovendien het redactionele en administratieve centrum van de Uitgeverij-Boekhandel-Kloosterwinkel Carmelitana. De administratie en verzending van het karmelitaans tijdschrift Karmelimpuls wordt hier verzorgd.
Deze boekhandel-kloosterwinkel Carmelitana is gevestigd aan de straatkant in de Burgstraat 92 – juist naast de ruime kloosterparking. Hier kun je terecht voor een breed aanbod in de diepte aan boeken, cd’s, video’s, dvd’s, wenskaarten, kunst- en religieuze geschenkartikelen, klooster- en abdijproducten, hosties. Bovendien is er karmelitaanse gin en elixir beschikbaar volgens een eeuwenoud recept in een eigentijds jasje. Carmelitana floreert ook volop als webshop, online-verzendboekhandel.
De openingsuren: van maandag tot zaterdag van 10u-12u /13u-17.30u. Voor informatie: tel.: 09/225 48 36 – Email: boekhandel@carmelitana.be. Website: www.carmelitana.be
De tekst op deze pagina kan u ook downloaden als brochure “Welkom bij de karmelieten te Gent” (pdf)