VLAAMSE KARMEL
28 maart 2020
Beste zusters en medebroeders,
Ik denk dat het voor ieder van ons de meest speciale veertigdagentijd is die we in ons hele (klooster)leven meegemaakt hebben. Het corona-virus houdt lelijk huis. Niet alleen bij ons maar over de hele wereld.
De ouderen onder ons hebben in hun kinderjaren of jonge jaren de Tweede Wereldoorlog meegemaakt en weten wat het invoeren van beperkingen van de menselijke vrijheid betekent. Voor mijn generatie en jonger is het een nieuwe ervaring dat de hele wereld getroffen wordt door een catastrofe. Want op een catastrofe gaat het echt steeds meer lijken. Ook onze gewone denkschema’s bieden plots geen afdoende antwoorden meer.
Mensen worden ziek, sommigen ernstig ziek en nog anderen overleven hun besmetting niet. Eerst was het nog ver weg…maar het kwam dichter bij. Nu is het zowat overal. Macht, bezit, titels … ouder of nog jong, bekend of onbekend, religieus of atheïst…er is gewoon geen breuklijn. Ook westerse wereld, of de zgn ‘derde wereld’ … Iedereen loopt het risico besmet te worden. Met dat verschil: in welvarende landen kampt men reeds met tekort aan beschermend materiaal voor de zorgsector…wat wordt het straks in Afrika. Ik durf er nauwelijks aan te denken!
Zelf ben ik allerminst paniekerig van aard. Maar soms is het toch wel beangstigend. Heel confronterend was voor mij het moment waarop mijn moeder en ikzelf mijn vader zagen binnengereden worden op intensieve zorgen. Na een tijdje kwam de arts zeggen dat er echt wel levensgevaar bij was. Hoe goed ze haar best ook deed om ons op te vangen…dat was voor een hele week het laatste wat we van mijn vader gezien hebben. Nadien was het via de telefoon. Verpleegkundigen deden er alles aan om ons juiste informatie te geven. Steeds even vriendelijk en geduldig. Maar iemand die in zo een noodsituatie verkeerd, iemand die je graag ziet, niet even -hoe kort ook- kunnen ondersteunen, bemoedigen of geruststellen, komt vrij hard aan. Wanneer ze je dan ook nog vertellen dat je vader op corona getest wordt omdat hij ademhalings-problemen had…dan komt het allemaal wel héél dichtbij. Gelukkig was hij niet besmet en was het probleem maar tijdelijk. Ondertussen is mijn vader toch weer thuis en gaat het voorlopig redelijk goed. Al blijft hij een bedreigde persoon op dit moment. De gezondheidsproblemen kunnen zich ieder moment opnieuw voordoen en telkens zal het risico op sterven groter worden. Ondanks mijn bezorgdheid om mijn vader gingen mijn gedachten naar al die mensen die in Italiaanse ziekenhuizen eenzaam sterven. Wat doet dit met hun families die geen afscheid konden/kunnen nemen, met artsen en verpleegkundigen die machteloos moeten toezien? Ik denk ook aan mensen die zich grote zorgen maken voor de gevolgen van deze crisis naar hun bestaanszekerheid toe. Ik denk aan wie beleid voeren en beslissingen moeten nemen. Allemaal Niet eenvoudig.
We weten nauwelijks waar deze pandemie ons brengen zal. Wat ik wel weet is dat we ons niet zomaar kunnen opsluiten achter de dikke muren van onze kloosters, veilig afgeschermd van de wereld rondom ons. Wachtend tot “het overgewaaid is” en we weer normaal tot de gewone agendapunten kunnen over gaan.
Ik worstel al langer met de vraag hoe ons religieuze en contemplatieve leven vandaag “profetisch” kan zijn. Natuurlijk pleit ik er voor dat we alle voorzorgen in acht nemen en ons zoveel als maar mogelijk is tegen het virus proberen te beschermen. Ik weet dat ieder van ons karmeliet of karmelietes of lid van de seculiere karmel in zijn/haar gebed opneemt: al wie op de één of andere manier slachtoffer wordt van deze pandemie, of zich deze weken soms bijna bovenmenselijk moeten inzetten. Wellicht kunnen we nu ook weinig méér doen.
Eens komt echter het moment dat “de normaliteit” weerkeert. Sommigen zeggen nu al dat niets meer hetzelfde zal zijn. Wellicht zal dat ook zo zijn. “Dit gaat nog jaren impact hebben. Er zal een rem komen te staan op de manier waarop we ons vrolijk in de wijde wereld begaven. De wereld lag aan onze voeten. Die illusie is doorgeprikt.” (Minister van Binnenlandse zaken Pieter De Crem)
Heel scherp ermee geconfronteerd hoe broos we eigenlijk zijn. Vandaag zien we hoe in een minimum van tijd een virus wereldwijd mensen onderuit haalt en alle economische systeemplat legt. Kapitalistische economie, marxistisch geïnspireerde economie of communisme of dictatuur niets blijft staande. De hele mensheid wordt er door getroffen.
Ik kan me voorstellen dat er af en toe momenten zijn waarop je twijfel kent of God werkelijk bij ons is. Of we ook in bange dagen op Hem kunnen vertrouwen. Of Hij ons sterkte geeft in nood, bijvoorbeeld wanneer we in de ban geraken van het coronavirus. Of Hij naar ons wil luisteren als we Hem iets vragen.
Ik trek me op zulke momenten op aan Jesaja 41, 13: “Want ik ben de Heer, je God, ik neem je bij je rechterhand en zeg je: Wees niet bang, ik zal je helpen.” God laat zijn volk, dus ook ons, nooit in de steek. De Israëlieten vinden op hun tocht door de woestijn water op een onmogelijke plaats. Het stroomt in overvloed ‘uit een rots’, maar dat kan alleen als het volk op God blijft vertrouwen. Ook wij horen tot het volk van God, dus is het goed dat we op Hem blijven vertrouwen in goede en in kwade dagen.
Gisterenavond was er de gebedsdienst met paus Franciscus op het lege Sint-Pietersplein en met een lege basiliek. Indrukwekkend was het wanneer de eenzame witte figuur in de regen over het Sint-Pietersplein kwam om bemoedigende woorden te spreken aan de wereld. Na een mooie meditatie bij het evangelieverhaal van de storm op het meer besluit de paus: “Heer zegen onze wereld schenk ons lichaam gezondheid en ons hart troost. Gij wilt dat we geen angst hebben; maar ons geloof is zwak en we zijn angstig. Gij echter, Heer, laat ons niet over aan de stormen. Zeg ons nog een keer “Wees niet bevreesd” (Mt 18,5). En wij werpen, samen met Petrus “al onze zorgen op U, want Gij zijt met ons begaan”. (1 Pe tr. 5, 7) Daarna een moment van aanbidding van het Allerheiligste en de zegen ‘Urbi et Orbi’.
Daarmee zijn de problemen niet van de baan, verre van … maar voor gelovigen en ja zelfs voor niet gelovigen was het toch een sterk moment van bemoediging.
We zijn volop ‘onderweg’ naar Pasen toe. We zullen dit jaar tijdens de paaswake niet alleen in het donker maar ook in de leegte van onze kerken de lofzang van Pasen zingen. Ook nu zullen de eeuwenoude woorden weerklinken: “Juicht nu, engelen van God in de hemel, steekt de bazuin en verkondigt het heil: uw Koning heeft overwonnen! ” De liturgie van de paaswake wil jou en mij, wil alle gelovigen een doortocht laten maken. Niet alleen lang geleden Israël, niet alleen Jezus, zijn door God door de nacht heen naar het licht gevoerd. De paaswake wil ons laten ervaren – aan den lijve – dat God ook vandaag met en voor ons die doortocht maakt. Ze nodigt ons er dan ook toe uit om naar Israëls en Jezus’ verhaal te luisteren en om in dat verhaal mee te gaan en er je eigen leven in te ontdekken. Steeds weer mag je via de symbolen en de teksten de beweging van donker naar licht, van dood naar leven, van graf naar verrijzenis herkennen.
Gisteren heb ik me opgewonden over uitspraken van kardinaal Burke i.v.m. deze crisis. Hij zegt onomwonden: “christenen moeten samen kunnen komen en eucharistie vieren ook nu. De Kerk moet zich niet laten doen door de maatregelen die de politiek neemt.”
Ik heb geen enkele sympathie voor de man…maar ondanks mezelf heeft hij me doen nadenken. Want … ergens heeft hij wel degelijk een punt. Ik verklaar me nader en ik hoop dat je me mijn gedachtengang niet kwalijk zult nemen. En wees gerust: ik ben -hoop ik toch- iemand die de Kerk hartstochtelijk lief heeft. Alleen niet als ‘museum’ maar als ‘Volk van God’.
En daar gaat het me nu juist om: wij zijn het Volk van God! Moet de Kerk er dan niet over waken dat christenen zich kunnen sterken en voeden met het eucharistische brood…nergens anders toch wordt het zo waar “Ik ben uw God, Ik ben er voor U”. Ik denk een beetje verder…natuurlijk zijn alle maatregelen die politiek én Kerk nu nemen absoluut noodzakelijk. Maar wanneer gelovigen niet in de normale omstandigheden kunnen samen komen en eucharistie vieren…kunnen we dan niet terugvallen op het voorbeeld van de Jonge Kerk met zijn vele ‘huiskerken’… “Waar twee of drie in mijn Naam samen zijn”. Als gelovigen eucharistie vieren met wie we nu het huis delen. Ik vind het een beetje raar dat een religieuze gemeenschap bestaande uit gewijde priesters gewoon verder eucharistie viert. Maar wat met gemeenschappen van monialen die geen priester vinden, de gewone gelovige families … is het daar dan écht niet mogelijk? Ik droom even dat paus Franciscus, geconfronteerd met de geestelijke nood van zovelen, de moed heeft het ook in de ‘huiskerk’ mogelijk te maken… eenmalig…speciaal voor dit Paasfeest. Natuurlijk is zo iets canonisch en in de liturgische praxis onontgonnen land… Eucharistie vieren zonder gewijde voorganger… Maar er is een wereldwijde noodsituatie en vragen juist zulke noodsituaties niet om profetische gebaren? Moet er niet juist nu nagedacht worden over ongewone stappen zetten? Ik geloof niet dat nadien het zogenaamde “hek van de dam” zal zijn. Ik ben ervan overtuigd dat “alle gelovigen van goede wil” zullen begrijpen dat dit een uitzondering zal zijn…
Ik hoop dat ik met deze laatste paragraaf niemand schokeer. Dat is niet mijn bedoeling. Verre van. Ik droom alleen even luidop…
Hoe mooi zou het zijn wanneer ik als priester en samen met mijn medebroeders van de gemeenschap in de lege kloosterkerk de paaswake mag vieren wetend dat in zovele huiskamers en in gemeenschappen van vrouwelijke religieuzen, kleine groepjes christenen meevieren. Niet enkel digitaal via livestream…maar zoals liturgie moet zijn!
Zingen is niet mijn sterkste kant…maar als die droom eens waar zou worden … wat een jubelzang zou over de aarde gaan: : “Juicht nu, engelen van God in de hemel, steekt de bazuin en verkondigt het heil: uw Koning heeft overwonnen! ”
Met broederlijke groet
God zegene en beware jullie allen
Van harte
P.Paul
