(Lc. 6, 39-45)
Het gaat vandaag over splinters en balken. Maar niet zoals in een schrijnwerkerij. Jezus wil je iets duidelijk maken over de beoordeling van jezelf en van je medemens. Nogal wat mensen proberen de ànderen en de wereld te verbeteren, in plaats van éérst zichzelf. Je kunt het met Phil Bosmans, en met mij nu, gerust meezeggen : “Verbeter de wereld, begin met jezelf”.
Iemand werkt op je zenuwen.
Voor een mens blijkt het soms moeilijk eigen fouten te erkennen en te aanvaarden. Maak je zélf een fout, dan heb je vaak direct de reactie: “Ja maar, je moet dat begrijpen, hé”. Als een ander fouten maakt, dan hoor je gemakkelijk: “Die werkt op mijn zenuwen, ’t is weer hetzelfde!” Als een ander bij zijn eigen mening blijft, dan is hij eigenzinnig; als jij bij je mening blijft, ben je standvastig en weet je wat je wil. Als een ander tijd nodig heeft om iets te doen, is hij traag; als je zelf nalatig bent of iets uitstelt, heet het dat je voorzichtig bent en bedachtzaam.
Het is eigenlijk toch jammer dat wij de fouten van de ànderen zo vlug opmerken en klaar staan met oordeel en veroordeling. Het is niet zo zeldzaam dat je juist last hebt van het gedrag van anderen, omdat je – onbewust wellicht – in hetzelfde bedje ziek bent. Je zeurt dan over het gedrag van een ander, wat je in feite in jezelf vervelend vindt. Denk aan het Vlaams gezegde : “De pot verwijt de ketel dat hij zwart is”.
Van hetzelfde deeg, maar anders gebakken.
Allemaal kunnen we bij het ópmerken van menselijke gedragingen, blinde vlekken hebben op ons oog of een gekleurde bril dragen. Het zijn die splinters en balken.
Als Jezus zo gemakkelijk omgaat met zondaars en tollenaars, dan is het omdat Hij klaar ziet in die mensen: ze hebben bevrijding nodig. Er is bij die mensen vroeger iets vreemds, iets pijnlijks binnengedrongen. Jezus kan hen daarvan verlossen, omdat Hij welwillend zag met de ogen van zijn hart.
Ja, met Jezus mogen we ook zien met de ogen van een gelovig hart. Dan merk je in elke mens eerst de goede dingen. Felix Timmermans schreef ooit: “Wij zijn van hetzelfde deeg, maar wat anders gebakken”. Iemand legde het me zo uit : “Als je het over mensen hebt, is het als met vlees, een beefsteak in de bakpan. De ene mens is ‘saignant’ gebakken : een beetje rauw, bloederig. Een andere mens is ‘bien cuit’, of nog een ander is ‘trop cuit’: goed doorbakken of te sterk doorbakken. Gelukkig heb je ook mensen die ‘à point’ zijn”. Oef. Zo is dat in het samenleven. God heeft van elk zijn getal.
Ik ervaar dat iedere mens iets goeds heeft.
Onlangs lieten twee jonge mensen zich inschrijven voor de voorbereiding op het huwelijk in ons bisdom. In het gesprek vroeg de priester:
“Ben je niet bang dat je huwelijk zou kunnen mislukken, als je zo ziet wat er in de wereld allemaal gebeurt en hoe mensen in elkaar zitten?”
“We zien die wereld en de mensen allebei ook wel”, zei de jongen, “maar ik probeer eerlijk bij mijn meisje altijd het goede te zien. In elke mens is toch óók iets goddelijks. Zo probeer ik op de werkvloer bij iedereen het goede te zien. De anderen vinden mij soms dan wel naïef. Zélf noem ik dat een bewust positieve instelling. Ik geloof en ervaar dat iedere mens iets goeds heeft. Daar kijk ik naar in de eerste plaats en dàt bevestig ik. Al weet ik ook wel dat ikzelf en elke medemens niet perfect is en dat ook niet kan zijn”.
Ga eens in zijn schoenen staan.
Veroordeel niet, want wij leven allemaal van de barmhartigheid van God, die ons aanneemt met die balk in ons oog. Als God altijd het goede in jou wil zien, ook al is het verborgen in ons hart, dan moeten wij ook proberen het goede bij de anderen te zien. Geef niet zomaar commentaar op een ander, voordat je zelf een stuk weg hebt afgelegd in zijn schoenen. Dan zou je wellicht milder zijn in je oordeel. Gids of tochtgenoot zijn voor een medemens, kun je pas worden, als je zélf eerlijk je levensweg probeert te bewandelen.
Nu is het wel zo dat de meeste mensen zichzelf toch wel voldoende kennen, om te weten dat ze zich kunnen vergissen in kleine, dagelijkse dingen. Zolang je je hiervan bewust bent, is dit niet erg.
Moeilijker is de beoordeling als het gaat over wat en wie goed en kwaad is. Hoe, wie en wanneer kun je iets of iemand ‘trefzeker’ als goed ervaren? Hoe het koren scheiden van het kaf, de illusie van de waarheid? Hoe onderscheid maken tussen de stille aandrang van Gods Geest en de neiging tot het kwaad?
Enkel God scheidt onkruid van tarwe.
In een andere parabel geeft Jezus wijselijk de raad als het over medemensen gaat heel voorzichtig te zijn met een definitief oordeel. Soms heb je wel een spontaan aanvoelen, een voorlopig oordeel. Soms moet dit wel. Maar een definitief oordeel over mensen wordt beter uitgesteld tot de oogst. Dat is de toekomstige tijd van God, die zélf behoorlijk het onkruid van het graan zal scheiden. In het evangelie van vandaag heeft Jezus het over die oogsttijd: “Er bestaat geen goede boom die zieke vruchten voortbrengt en evenmin een zieke boom die goede vruchten voortbrengt”.
Vooraleer de vrucht rijpt en valt, loopt een tijd van geduld en wachten, van eerbied ook voor het sap dat in de stam opklimt en voor het leven dat open bloesemt en een vrucht voortbrengt, die nog een zekere tijd nodig heeft, vooraleer rijp te zijn.
Vóór het uur van de oogst slaat, lijken sommige gewassen, graansoorten op elkaar voor het oog van de oningewijde. Zo was er in Jezus’ tijd een onkruid dat heel sterk op tarwe leek bij het opgroeien. Men moest echt wachten tot het bij de oogst duidelijk werd.
Je kunt je serieus mispakken.
Bovendien liet de barmhartige Jezus verstaan dat in zijn Blijde Boodschap, zo’n opgroeiend onkruid best goede tarwe kon worden met de tijd. Geduld dus met mensen. Uiterlijke schijn kan bedriegen. Er zijn mensen die eerst vals toneel spelen in hun leven, maar zich later kunnen bekeren. Er zijn ook anderen die echt een hart van koekebrood hebben, maar onder een wat onbeholpen, ruwe verschijning. Je kunt je mispakken.
Woorden weerspiegelen de warmte van ons hart. Niet zozeer door wàt we zeggen, maar door de manier waarop we het zeggen. Ik bedoel hiermee de oprechte liefde en de juiste gevoelens die je erin legt. Die woorden dragen goede vrucht. Zo spreekt en handelt de goede Jezus Christus, het Woord van God. Het is een heerlijke, trouwe echo van het barmhartige hart van God, zijn Vader.
Download of print deze homilie als pdf
