+
Het feest van de Drie-eenheid van vorige week en Sacramentsdag van vandaag doorbreken de reeks van zondagen, waarop we het leven, de woorden en daden van Jezus gedenken. Het zijn twee feesten, gebaseerd op een bepaalde tijdgebonden theologische opvatting. Ze zijn daardoor historisch gedateerd.
Ik woonde thuis op een parochie die aan de Norbertijnen van Averbode behoorde: de parochie van het Heilig Sacrament.
Eén keer herinner ik me zeker … op Sacramentsdag trok in onze parochie de sacramentsprocessie uit. De meisjesschool in uniform en wij jongensschool daar achter. Allemaal hadden we een klein mandje met heel kleurige papiersnippers. Die strooiden we uit op de kasseien en achter ons volgden de Zusters Apostolinnen en de Norbertijnen van de kleine priorij. Helemaal achteraan onder een baldakijn pater pastoor met het H.Sacrament. Overal waar de processie voorbij kwam stonden mensen en waren huizen een beetje versierd. Je kan het je nauwelijks nog voorstellen.
Vandaag lijkt Sacramentsdag voor de meeste mensen een heel gewone werkdag. De vraag kan je stellen: blijft er dan niets over van het feest van Sacramentsdag?
Ja zeker! We vieren vandaag dat Jezus zich in de gedaante van brood en wijn aan ons wil geven als teken van zijn blijvende aanwezigheid onder ons. Als teken ook van het nieuw Verbond tussen God en ons mensen. Want dat is Jezus: het teken dat God voor eeuwig met ons verbonden is.
Toen Jezus bij het Laatste Avondmaal de opdracht aan zijn apostelen gaf: “Blijf dit doen om Mij te gedenken,” beseften de leerlingen niet meteen wat Hij daarmee wilde zeggen, maar het heeft met zijn aanwezigheid te maken. Hij zei ook nog: “Dit is de Beker van het Nieuw Altijddurende Verbond.” Het gaat dus over een Nieuw Verbond. Hij zei: “Neemt en eet hiervan. Neemt deze Beker en drinkt hieruit.” Het gaat dus om een maaltijd. Hij zei: “Dit is mijn Bloed dat vergoten wordt tot vergeving van de zonden.” Het gaat dus om zijn offer.
Wanneer Jezus zijn leerlingen in de wereld zendt dan zegt Hij: “Ik ben met u, alle dagen, tot aan de voleinding der wereld”. Ook daarvan is de eucharistie een teken: dat Jezus bij ons is.
Aan het feest van Sacramentsdag gaat een lange geschiedenis vooraf die in de vijfde eeuw begon. Toen verstond men in onze streken het Latijn niet meer, en werd er minder gepreekt. In de eucharistie werd het accent verlegd van horen naar zien. De opheffing van de hostie binnen de eucharistie kreeg daardoor grote nadruk en alle aandacht. Vanuit een overdreven zondebesef durfden de mensen bovendien niet meer te communie te gaan. Zo ontstond de oogcommunie: je keek naar de hostie, maar je ging niet naar de communie. Die oogcommunie werd uitvergroot op zondagmiddag tijdens het lof. Dan vierde men de vesper voor de uitgestelde hostie in de monstrans, waarmee aan het eind de zegen werd gegeven.
Dat het brood werd losgemaakt van de eucharistieviering zinde dan weer de deelnemers aan het Concilie van Trente (16e eeuw) in het geheel niet. Openlijk werd verklaard dat de eucharistie werd ingesteld, opdat deze genuttigd wordt. Het Tweede Vaticaans Concilie heeft dit opnieuw krachtig benadrukt, zodat eucharistie en communie weer bij elkaar worden gehouden en een eenheid zijn.
Je zou dus kunnen zeggen: het sacrament van de eucharistie moet niet gezien, maar gedaan worden. Zo tonen wij onze trouw aan het verbond, dat God met ons mensen heeft gesloten. Geen enkel sacrament staat op zichzelf. Geen enkel woord van God staat op zichzelf. Geen enkele daad van Jezus staat op zichzelf.
De sacramenten, de woorden van God, de daden van Jezus moeten in ons vrucht dragen. Alleen zó gedenken wij hem. In die zin kunnen wij ons de woorden eigen maken die het volk richtte tot Mozes: Wij zullen de Heer gehoorzamen, we zullen alles doen wat hij heeft gezegd.
Misschien kunnen we Sacramentsdag ook noemen Verbondsdag. Dan komen we heel dicht bij de oorspronkelijke betekenis van het woord sacrament: eed van trouw. Zo beamen we, dat God ieder van ons heeft willen kiezen. In het vieren van de eucharistie; in het samen luisteren naar de tafel van Gods Woord en in het samen breken en delen van zijn Lichaam en Bloed, laten we zien, dat we met God verder willen.
