+
Een knoeiende rentmeester ?
De parabel die Jezus in het evangelie van vandaag vertelt klinkt een beetje ongewoon in onze oren. Het verhaal van de parabel is toch wel bedenkelijk want heel duidelijk wordt met eerlijkheid een loopje genomen.
Het gaat over een rentmeester die door een rijke heer ontslagen wordt omdat hij diens bezit verkwist. Hij reageert daarop door aan schuldenaars grote schulden kwijt te schelden, met de bedoeling dat zij uit dank voor hem zullen zorgen als hij ontslagen is.
Maar vooral verwonderlijk is dan de reactie op dit gebeuren : die heer prijst de rentmeester omdat hij zo knap voor zijn toekomst heeft gezorgd. En daarbij rijst natuurlijk de vraag: hoe kan die man daar zo positief op reageren? Hij is toch opnieuw bestolen door de rentmeester? Niet alleen die heer reageert positief, ook Jezus zelf.
Daar zit een denkfout: die rijke man is helemaal niet bestolen. De rentmeester moest voor zijn eigen loon zorgen, en dat deed hij door een deel van de winst aan zichzelf te betalen. Wanneer hij in de parabel de ene schuldenaar vijftig vaten olie en de andere twintig maten tarwe kwijtscheldt, is dat dus zijn eigen winst die hij weggeeft, en niet de winst van zijn heer. Maar zijn heer verliest er wellicht klanten door. Die gaan liever lenen bij iemand aan wie ze niet zoveel moeten terugbetalen. Het is wellicht daarom dat de rentmeester ontslagen wordt: hij heeft zijn heer niet bestolen, maar het is wel zijn schuld dat die bijna geen klanten meer heeft.
Zorg voor de toekomst.
Jezus keurt wat de rentmeester doet niet goed, maar zegt toch dat wie braaf is, soms slachtoffer kan zijn van eigen braafheid en niet altijd voldoende overlegt. Hij schaft de onrechtvaardige mammon niet af. Hij zelfs zegt: ‘Maak vrienden door middel van de onrechtvaardige mammon.’ En die onrechtvaardige mammon is geld en bezit. Jezus vertelt daarover een parabel omdat Hij weet hoe die mammon zelfs goedwillende mensen in zijn greep kan krijgen, want ook bij hen kunnen geld en bezit verslavend werken.
Jezus besluit met de waarschuwing: ‘Gij kunt niet God dienen en de mammon.’ Zijn parabel heeft immers duidelijk gemaakt wat de verslaving aan de mammon veroorzaakt: de rentmeester denkt alleen aan zichzelf, en zijn medemensen zijn alleen maar figuren die daarbij moeten helpen. De kwijtschelding van schuld is immers helemaal geen uiting van naastenliefde, maar van zelfbehoud en egoïsme.
De profeet Amos klaagt aan …
In de eerste lezing maakt de profeet Amos duidelijk welke gevolgen die verslaving aan geld en bezit kunnen hebben: ze maken een mens zo onmenselijk dat hij armen verdrukt, misdeelden uitroeit, vervalste weegmaten en weegschalen gebruikt en corrupt is in alles wat hij doet en denkt. Amos zet de corruptie en de honger naar geld in de kijker. Corruptie en bedrog zijn van alle tijden.
En wat zeggen Gods geboden?
De gelovige Jood weet dat wij God eren door de geboden te onderhouden. Geld en bezit worden in de bijbel niet veroordeeld. Maar er wordt wel voor gewaarschuwd wanneer we geen aandacht hebben voor hen die er geen hebben. Het zevende en tiende levensgebod besteden er uitdrukkelijk aandacht aan: Vlucht het stelen en het bedriegen, En begeer nooit iemands goed.
“Maak ons meer van U dan aan elk bezit gehecht.”
Het is natuurlijk geen zonde te verlangen naar dingen die we nog niet hebben. Verlangen doen we gelukkig allemaal: naar een gezellig huis, naar interessant werk, naar al de dingen die het leven aangenamer maken. .. Maar door dit verlangen naar bezit kunnen we ons ook zo in bezit laten nemen, dat we erdoor bezeten worden.
Wij kunnen zelfs zo door bezit bezeten zijn, dat wij ontoegankelijk worden voor God. Bezit wordt dan een afgod. De Bijbel noemt dat: de mammon. En dan is het evangelie heel duidelijk: we kunnen niet God dienen én de mammon.
In zijn encycliek over de vreugde van het evangelie wijst paus Franciscus op enkele actuele uitdagingen en roept hij op om neen te zeggen tegen een economie van de uitsluiting en tegen de verafgoding van het geld. Het is een neen tegen het geld dat heerst in plaats van te dienen (53-58).
Het evangelie van deze zondag vraagt ons na te denken: dienen we de God van liefde, vrede en vreugde, of gaat onze aandacht enkel naar geld en bezit? Streven we naar vrede en gerechtigheid, of naar rijkdom en bezit, wat daar ook de gevolgen van zijn?
o.a.m.d.g.
