Levenswijsheid
Er was in de lezingen veel sprake over wijsheid. Wijsheid als een gave van God. Wijsheid die al het andere te boven gaat in waarde en kostbaarheid. We zouden ook kunnen spreken van een levenswijsheid. Wanneer men voor het feest van de heilige Teresa deze lezingen gekozen heeft moet het zijn dat die wijsheid iets te maken heeft met gebed, want dat is toch haar specialiteit. En inderdaad: dit wijst erop dat voor Teresa gebed meer is dan iets dat we verschillende keren per dag doen. Bidden is voor haar eerder een manier van leven, een manier van zijn. Daarom valt het op dat Teresa wanneer zij met haar boek ‘Weg van volmaaktheid’ haar zusters leert bidden, het eerste deel van haar boek helemaal wijdt aan drie deugden die de pijlers vormen van het gebedsleven: naastenliefde, onthechting en nederigheid. Deze laatste deugd vindt zij de belangrijkste, omdat het gaat om zelfkennis. Elk van die deugden zijn een manier om een relatie te beleven: naastenliefde naar anderen toe, onthechting naar de schepping toe, nederigheid naar God toe. Het zijn dus deugden die over relatie gaan.
Vriendschap
En wie relatie zegt, zegt vriendschap. We kennen haar geijkte uitdrukking voor het gebed: voor haar is gebed het omgaan met een vriend, van wie je weet dat hij van je houdt en met wie je daarom dikwijls samenkomt om van hart tot hart met elkaar te spreken. Als Teresa het heeft over 7 verblijven en over 4 manieren om water aan de planten te geven, dan gaat het om verschillende stadia van vriendschap met God, over een verdere verdieping van die vriendschap. God als vriend, als Diegene die ons bemint, ons zoekt, naar ons verlangt en hunkert naar onze vriendschap. Dit leren ondervinden en begrijpen.
Inwoning
Maar er is nog een kenmerk van het gebed volgens Teresa. Door het gebed komen we bij het geheim van God die in ons woont. Gans de schepping heeft Hij gemaakt opdat wij mensen daarin zouden wonen, maar het hart van de mens heeft Hij gemaakt opdat Hijzelf daarin zou wonen. Daarvoor zijn wij geschapen naar Zijn beeld en gelijkenis. God is liefde en Hij woont in ons, in het centrum van onze ziel. Daarom is het diepste wezen van elke mens: Liefde. Daarom is Liefde onze ware natuur.
Omvorming
En nog een kenmerk van het gebed als vriendschap is dat die vriendschap ons omvormt tot in onze diepste wortels. Die omvorming betekent dat we meer en meer gaan geloven dat God ons bemint, dat we geschapen zijn om te groeien in die vriendschapsrelatie met God, dat we geschapen zijn om Gods leven en Zijn liefde in deze wereld uit te stralen. We worden aan God gelijk om Hem lief te hebben zoals Hij ons liefheeft. Maar dat is een leerproces dat pas in de hemel voltooid zal zijn. En het is een leerproces dat langs de weg gaat van de loutering, van de beproeving. Geestelijk leven is altijd getekend door het kruis, om te komen tot een medelijdende, barmhartige liefde jegens anderen. Alle gebedsgenaden die Teresa heeft ontvangen hadden tot doel om haar te bemoedigen in dat leerproces, om uiteindelijk iemand te worden die Jezus helpt om zijn kruis te dragen.
Naar mensen toe
En tenslotte: gebed als vriendschap met Jezus, opent zich altijd op anderen. Mijn relatie met God is ook een relatie met de anderen. Het beleven van menselijke vriendschap waarin Teresa uitblonk, heeft haar geholpen om te komen tot een diepe vriendschap met Jezus. En ook andersom: een authentieke vriendschapsrelatie met Christus zal uitmonden in een tedere vriendschap met mensen, gekenmerkt door oprechte zorg voor hun ziel.
Naar de wereld toe
En ook breder: vriendschap met Jezus mondt uiteindelijk uit in zorg voor onze wereld. Zoals gebed onszelf omvormt, zo werkt het ook omvormend en genezend voor onze wereld. Dat was de reden waarom Teresa in haar tijd gemeenschappen wilde stichten van biddende mensen, niet zozeer opdat ze allemaal heilig zouden worden, maar om de wereld die in brand staat te redden, om de kerk die verscheurd werd door het protestantisme tot eenheid te brengen, om de missionarissen die naar de nieuwe wereld trokken met gebed te ondersteunen, om met Jezus hun leven te geven voor het heil van de wereld. We gaan het gebed in met de wonden van ons eigen hart maar ook met die van de ganse wereld.
Daarom is de karmelietaanse levenswijsheid van Teresa tegelijk gekenmerkt door die heel persoonlijke verbondenheid met Christus én door een apostolische bezieling waarmee alles wordt gedaan, gedragen en doorstaan. Heilige Teresa, bekom ons de wijsheid van het gebed, van de vriendschap, van het gegeven zijn aan onze wereld.
