Teresa had een voorkeurliefde voor het evangelie dat we daarnet hoorden. Toen zij een klein meisje was, hing er bij haar thuis een schilderij van de Jezus en de Samaritaanse vrouw bij de waterput en zo dikwijls vroeg ze dan aan de Heer: ‘geef mij ook van dat levende water’. Toen begreep zij nog niet hoe bijzonder dat water was waarover Jezus sprak. Teresa brengt ons naar het Spanje van haar tijd: een landschap met veel dorre vlakten, met waterputten, Romeinse aquaducten en kleine riviertjes. Bevloeiing van akkers en tuinen was levensnoodzakelijk.
In het boek van haar leven spreekt zij over vier manieren om een tuin te bevloeien. En dat betrekt ze op vier vormen van gebed die zij mocht ervaren en die zij ook door haar zusters en door ons wil laten beleven. Het toont in vier stappen hoe Gods genade met ons meewerkt in het gebed. Vooraf wil ik bemerken dat men niet de ene na de andere stap moet doorlopen. Men kan zich in de eerste stap bevinden en soms al iets van de tweede en derde stap ervaren.
1.De eerste vorm om een tuin te bevloeien is: met een emmer water scheppen uit een waterput. Voor het gebed betekent dat volgens Teresa: gebeden opzeggen, teksten overwegen, dus veel werk met het verstand. Hier is men zich er ook niet van bewust dat God dichtbij is. En het is vermoeiend om de tuin te bevloeien door telkens weer de emmer in de put te laten vallen, die weer op te trekken en dan te gaan uitgieten. Men heeft dan soms de neiging het allemaal op te geven.
Veel mensen groeien niet verder dan deze eerste fase van het gebed. Soms verlangen zij naar een meer eenvoudig, directer omgaan met God. Maar soms is men ook tamelijk tevreden met deze manier van bidden. Men zegt dan: ‘Ik doe elke dag mijn gebeden, ik vermijd wat zondig is, ik heb mijn leven goed ingericht.’ Voor deze mensen gebruikt Teresa de passage uit het evangelie over de rijke jongeling. Hij was in orde met alle geboden, maar Jezus legde de vinger op de wonde door hem te zeggen dat hij naar huis moest gaan en alles verkopen wat hij bezat. En dat kon hij niet. Hij zat vast aan zijn materiële en geestelijke rijkdom. Ook bij de Samaritaanse vrouw legde Jezus de vinger op de wonde door haar te vragen: ‘ga uw man halen’. Het is een uitnodiging tot meer overgave aan God in het prijsgeven van zichzelf, van de eigen wil, de eigen zin. En dan kan men overgaan naar een tweede vorm van gebed
2.De tweede manier van bevloeiing is, nl. het draaien aan een scheprad waardoor men water in leidingen kan laten lopen verspreid over de ganse tuin. Dat is veel minder werk en levert veel meer water op. Teresa heeft het hier over het ingestorte gebed. Het licht van Gods Geest doordringt ons verstand zodat het stiller en rustiger wordt en in de wil stort de Geest een nieuwe liefde en een intenser verlangen. Daarbij ervaart men een diepe vrede. Het is God die dit teweegbrengt, we kunnen dit alleen ontvangen, maar we kunnen er ons wel op voorbereiden. Dat doen we door de deugden te beoefenen: onthechting en nederigheid, gehoorzaamheid en naastenliefde. Hier beginnen de bloemen in de tuin te ontluiken.
3. de derde manier om de tuin te bevloeien is het water van een rivier of van een bron naar de tuin te leiden. Dat vraagt nog minder inspanning en geeft nog overvloediger water. Hier wordt God a.h.w. zelf de tuinman die voor alles zorgt. Hier doordringt de heilige Geest met zijn goddelijk licht het geheugen en de verbeelding. De deugden en de goede daden van de mens worden nu heel sterk. Men staat vrijer tegenover dingen en gebeurtenissen. Hier gaan actie en contemplatie samen. Men kan zich helemaal geven aan werken van naastenliefde of aan het behartigen van zijn zakelijke verantwoordelijkheden terwijl het beste deel van de ziel elders is. Men mag ervaren dat de Heer in ons woont, en die ervaring verdwijnt niet meer. Hier staan de bloemen in volle bloei en verspreiden een heerlijke geur.
4. tenslotte is er nog een vierde manier van bevloeiing: de regen. De heilige Geest dringt nog dieper door in onze ziel. Er zijn mystieke ontmoetingen met God die ook onze uiterlijke mens niet onberoerd laten. Maar tegelijk moet men hier veel beproevingen doorstaan en ziet men duidelijk de ijdelheid van de wereld in. God en mens zijn hier a.h.w. helemaal vermengd, niet meer te scheiden. Men komt vrij van alle zelfzucht en meestal kan men veel goed doen aan de naaste, zonder het altijd te beseffen. De planten en de bomen dragen hier veel vruchten.
Dit is ook de reden waarom Teresa zoveel heeft kunnen tot stand brengen in haar leven. Zij heeft de karmelorde hervormd, zovele kloosters gesticht, zowel van zusters als van broeders en door haar geschriften blijft zij mensen helpen op de weg van het gebed.
Iemand zei: ‘de beste plaats om God te vinden is de tuin’. Het doet ons denken aan Adam en Eva die samen met God wandelden in de tuin in de koele avondbries. Het aanleggen van onze tuin vraagt veel werk, zeker in het begin. Maar Jezus ziet onze inspanning, met één woord kan Hij de vinger op de wonde leggen en ons doordringen van Zijn Liefde. Hij kent ons, Hij bemint ons en weet hoe de bron in ons vrijgemaakt kan worden. Als Hij ziet dat wij ons oprecht inspannen om te groeien in verbondenheid met Hem, dan komt Hij in onze tuin bij de waterput zitten. Hij vraagt ons: ‘geef Mij te drinken’ en Hij bemoedigt ons met de woorden: “Als je de gave kende van de Zoon van God, zou jij Hém vragen: geeft U mij te drinken, opdat er in mij een bron ontsloten wordt van levend water waarmee ik al mijn broeders en zusters uw liefde kan laten smaken.”
Heilige Teresa, wilt u dit vanavond vragen voor elk van ons.
