Crisis
We zijn nu in de donkerste tijd van het jaar. Voor veel mensen is dit een moeilijke periode. En daarbij leven we ook in een tijd van crisis. Zo horen we toch van verschillende kanten. Het loopt allemaal niet zoals we een tijd geleden gewoon waren. Waar gaat dit naartoe? Er is angst voor de toekomst.
Johannes de Doper
Zo komen we bij Johannes de Doper. Ook hij beleefde een situatie van crisis. Hij zit in de gevangenis. Tot nu toe heeft hij met vuur zijn roeping beleefd en is hij trouw gebleven aan zijn zending: de komst van de Messias aankondigen met de oproep: ‘Bekeert u want het Rijk der hemelen is nabij’. Voor die oproep tot bekering gebruikte hij sterke taal: ‘Hij komt en zal zijn dorsvloer grondig zuiveren, de bijl ligt al aan de wortel van de boom die geen goede vruchten draagt’. Hij spreekt in de lijn van de profeet Jesaja: God komt om de wraak te voltrekken, Hij komt om te vergelden.
God maakt zich kwaad
Waar wij in de bijbel horen spreken over God die toornig is, uit is op wraak en vergelding, moeten wij dit goed begrijpen. Er is een belangrijke evolutie te zien in de bijbel waar het gaat over het beeld van God. Mensen vormen zich spontaan een beeld van God vanuit hun eigen ervaringen. Maar dat beeld moet gecorrigeerd worden. Wanneer de profeet Jesaja zegt: ‘God komt om de wraak te voltrekken’, is dit nooit bedoeld tegen mensen, maar altijd tegen het kwaad dat mensen treft, tegen het kwaad dat mensen elkaar aandoen. God is er om mensen op te richten, tot hun recht te laten komen, om mensen te bevrijden uit situaties waarin ze gevangen zitten.
Elia
Iets daarvan komt tot uiting bij de profeet Elia. Hij heeft zich helemaal ingezet om het verbond van God met zijn volk te herstellen. En kort nadat hij daarin geslaagd is, geraakt hij in crisis. Hij vlucht. Hij loopt 40 dagen en 40 nachten naar de berg Horeb en daar ervaart hij dat God niet aanwezig is in de storm, in de aardbeving of in het vuur, maar in suizen van een zachte bries. God was anders dan Hij dacht en ook de situatie waarin hij zich bevindt blijkt anders dan hij had kunnen inschatten.
Johannes twijfelt
Terug naar Johannes. Hij twijfelt aan Jezus. Is Hij wel de Messias, Diegene die zou komen? Hij had verwacht dat Jezus met sterke hand orde op zaken zou stellen, als een nieuwe Elia. Dat Hij met krachtdadige tussenkomsten van de hemel mensen terug zou brengen tot de ware God. Maar niets daarvan. Hij hoort alleen dat Jezus zich bezighoudt met zieken, met zondaars, met vreemdelingen. Johannes stelt zich de vraag: is al mijn inzet voor niets geweest? Heb ik mij vergist? Is Jezus toch niet diegene die Israël komt redden? Daarom zendt hij enkele boden uit naar Jezus om Hem op de man af te vragen: Ben jij nu echt de komende, of hebben wij een ander te verwachten?
God is nederigheid
Het antwoord van Jezus is interessant, bescheiden maar krachtig. ‘Ga Johannes zeggen wat je hoort en ziet, wat er gebeurt met blinden, lammen, doven, armen.’ Het is duidelijk. Alles bij Jezus is getekend door nederigheid. ‘God is nederigheid’, was de titel van een boek. Jezus komt niet als een onverbiddelijke Rechter, Hij komt niet om te oordelen, maar om te redden. Hij komt om al weldoende rond te gaan. Hij wordt de vriend van tollenaars en zondaars, de vriend van de honderdman en van Maria Magdalena.
Geduld
Wat leert ons dit over de crisis? Jacobus onderlijnt in zijn brief het belang van het geduld en laat het gepaard gaan met moed en lijdzaamheid. Als voorbeeld van geduld verwijst hij naar de boer en de profeet. De boer moet wachten tot de regens het zaad vruchtbaar heeft gemaakt. De profeet moet wachten totdat God uiteindelijk zijn woorden in vervulling doet gaan. In een tijd van crisis is geduld ook belangrijk. Verlangen naar een onmiddellijke oplossing loslaten, durven wachten tot iets rijp genoeg is. In elke crisis zit er de kans om met geduld zichzelf beter te leren kennen en ook God beter te leren kennen. Vroeg of laat moet iedereen ervaren dat zijn beeld van God niet meer klopt. God is anders dan ik had gedacht. Dat kan een pijnlijke confrontatie worden. Ikzelf wordt armer, bescheidener, milder, ik weet het allemaal niet meer zo goed, eigenlijk ben ik niet veel beter dan anderen. En God, ja, Hij is er juist voor de armen, de zwakken, de zieken, de verdrukten, de mensen van de zaligsprekingen.
Weldoende rondgaan
Wellicht hebben mensen aan Johannes laten horen wat Jezus achteraf over hem zij: ‘Hij is meer dan een profeet. Onder wie uit vrouwen geboren zijn is niemand opgestaan, groter dan Johannes de Doper’. Dat is toch wel geen klein compliment. Het zal voor Johannes zeker een hart onder de riem zijn geweest. Ja, hij was de voorloper, de wegbereider en de vriend van niemand minder dan de grootste persoonlijkheid aller eeuwen. En toch voegde Jezus eraan toe: Maar de kleinste in het Rijk der hemelen is groter dan hij. Zoals Hij ook gezegd heeft: Wie in Mij gelooft, zal grotere dingen doen dan Ik! De heilige Geest kan ons in staat stellen te doen wat Jezus heeft gedaan, al weldoende rond te gaan, oog te hebben voor de armen in ons midden. En zodoende voor onze wereld een juist beeld van God zichtbaar te maken.
Zoals vorige week aangekondigd zal de collecte die na de voorbeden plaats heeft bestemd zijn voor de actie Welzijnszorg, steun aan de armsten in ons eigen midden. Kom Heer Jezus, Kom ons redden.
Homilie Pater Lukas Martens 11 december 2022 : 3de zondag van de Advent A-cyclus
