Lucas 10, 38-42
Het verhaal van Jezus’ bezoek bij Marta en Maria, de zussen van Lazarus, heeft menig schilder geïnspireerd. Telkens valt het op: Marta die rechtop staat, kijkt letterlijk en figuurlijk neer op haar zus Maria, die geknield zit aan de voeten van Jezus. De evangelietekst laat er geen twijfel over bestaan: het is duidelijk wie baas in huis is. Marta komt er een ogenblik bij staan en zegt: “Heer, laat het U onverschillig dat mijn zuster mij alleen laat bedienen?” Ze begint met een vraag, maar dan volgt onmiddellijk een bevel: “Zeg haar dat ze mij moet helpen.”
Gaat Jezus zomaar gehoorzamen aan dat bevel? Zijn reactie is rustig, maar ook klaar: “Marta, Marta, wat maak je je bezorgd en druk om veel dingen.” Is dit een terechtwijzing? Ik denk het niet: Jezus is zeker heel dankbaar om de gastvrijheid en de kookkunst van Marta. Jammer dat we geen geluidsopname hebben van dit tafereel. In Jezus’ stem klinkt zeker geen verwijt door. Wellicht gaat het eerder om een vriendelijke uitnodiging: Marta, sluit je je niet op in je werk. Het leven is meer dan werken. Verlies je ziel niet in allerlei zorgen. En dan volgt een mysterieus zinnetje: “Slechts één ding is nodig.”
Over dat ‘ene ding’ is al heel veel inkt gevloeid. Sommige mensen denken dat Jezus daarmee bedoelde: zo overvloedig moet de maaltijd nu ook niet zijn, één schotel volstaat! Dat is wel een heel eenvoudige uitleg. De betekenis van dat mysterieuze zinnetje wordt nochtans duidelijk uit het vervolg van Jezus’ woorden: “Maria heeft het beste deel gekozen en het zal haar niet ontnomen worden.” Dat éne ding is tegelijk het beste deel. Maar waarover gaat het?
Het grote gevaar bestaat in een simplistische uitleg, die nochtans al eeuwen herhaald wordt tot op vandaag, namelijk bidden is beter dan werken; een contemplatief leven staat boven actie of inzet. Die uitleg heeft geen bijbelse grond, is zelfs een vorm van manipuleren van de Bijbeltekst. Eén van de grootste denkers uit de christelijke geschiedenis, Thomas van Aquino (dertiende eeuw) schreef ooit: “Slechts één ding is noodzakelijk: naar God gericht staan.” Hier krijgen we een mooi antwoord op de vraag: “waarover gaat dat ene ding?” Het zet ons goed op weg naar meer klaarheid.
De evangelist Lukas suggereert datzelfde antwoord op een zeer aanschouwelijke manier: Maria zit aan de voeten van Jezus. Ze luistert dus naar zijn woorden. Voor Lukas is dàt de diepste houding van de leerling van Jezus’: luisteren. Lukas vindt dat niet uit: het hele Oude testament vraagt aan de mens om te leven met een open hart voor de stem van God. Kort gezegd: volgens de Bijbel is er maar één zonde, namelijk niet luisteren naar de stem van God. Het eerste gebod is: “Hoor Israël !” Tot op vandaag zeggen Joden elke morgen deze tekst op: “Luister, Israël, de Heer onze God, de Heer is de enige! Heb daarom de Heer lief met hart en ziel en met inzet van al uw krachten.”(Deut 6,4-5)
Godsdienst is heel wat anders dan een kwestie van geboden, verboden, wetten, instituten. Eerst en vooral gaat het er om dat wij ons diepste hart openen voor dat mysterie dat de kern uitmaakt van alle godsdiensten en verschillende namen krijgt. Niet zonder reden staat in de eerste bladzijden van de Bijbel herhaaldelijk: “en God sprak”. Hij is de levende die voortdurend tot de mens spreekt. Van de mens wordt een luisterende houding gevraagd. Guido Gezelle verwoordde het mooi: “Als de ziele luistert, spreekt t’al een tale dat leeft.”
Meestal is dat spreken van God een fluisteren. De mens moet het daarom stil maken in zichzelf om echt te horen wat God van hem verwacht. En wat verwacht God? Slechts één ding! “Ontvang mijn liefde en probeer vanuit die liefde je taak te doen, andere mensen te ontmoeten en te dienen. Geef ze aan Mij terug.” Dan is er geen tegenstelling tussen bidden en werken, als alles maar gebeurt vanuit en met mijn liefde. Bidden is per se niet beter dan werken; in het bidden kan een mens zijn eigen belangen en persoon in het middelpunt stellen en toch zo bezorgd zijn zoals Marta. Als er al een tegenstelling bestaat volgens de Bijbel dan is het tussen Geest óf zelfzucht, tussen openheid voor het mysterie van God óf terugplooien op zichzelf, hoe subtiel ook.
Slechts één ding is noodzakelijk: luister, zoals die andere Maria, de moeder van Jezus, en ontvang leven en liefde vanwege God en deel die mee. Want luisteren betekent in de Bijbel ook altijd: tenslotte ook doen wat de Heer vraagt.
