+
Als kind vond ik 15 augustus een fascinerend feest. Eerst en vooral valt het midden in de ‘grote vakantie’, bovendien vierde men toen in Antwerpen moederdag… en we gingen op die dag met het gezin ook wel eens naar Scherpenheuvel. Kaarsje branden bij O-L-Vrouw, de snuisterij stalletjes rond de basiliek en tenslotte ergens een wafel met slagroom gaan eten. Allemaal leuke herinneringen .
Toch, als ik een beetje ouder was, had ik problemen met dit hoogfeest. Ik kon maar niet begrijpen wat ik me erbij moest voorstellen: Maria met lichaam en ziel opgenomen in de hemel.
Herdacht wordt dat Maria, de moeder van Jezus, aan het einde van haar aardse leven door God in de hemel werd opgenomen. Spreken van een hemelvaart is dus minder correct, omdat Maria niet op eigen kracht ‘opsteeg’, maar door God aan de aardse werkelijkheid werd onttrokken. Dit geloofsgegeven is voor de Katholieke Kerk zo belangrijk dat Maria Tenhemelopneming net als Kerstmis een liturgisch hoogfeest is.
Maria Tenhemelopneming werd eind 6de eeuw door keizer Mauritius in Byzantium ingevoerd; later, in de 7e eeuw nam de Kerk van Rome het feest over. Het feest heette eerst Dormitio Mariae, dat ‘ontslaping van Maria’ betekent. Deze naam verwijst naar een oude overlevering die vertelt dat Maria op de Berg Sion in Jeruzalem stierf te midden van de Apostelen.
De Kerk gelooft dat Maria in de hemel is opgenomen met lichaam en ziel, d.w.z. met heel haar persoonlijkheid. Zoals Jezus bij zijn verrijzenis zijn lichaam niet in het graf heeft achtergelaten om als zuivere geest naar de Vader terug te keren, maar het integendeel heeft meegenomen om het voor eeuwig te laten delen in de heerlijkheid van God, zo is ook het lichaam van Maria mee de hemel binnen gegaan. Wat Jezus na zijn verrijzenis zei tot zijn leerlingen: ‘Een geest heeft geen vlees en beenderen, zoals ge ziet dat ik heb’ (Luc. 24, 39), dat zegt Maria ook tot ons: ik ben geen geest, ik ben een mens zoals gij en ik ben in de hemel.
Dat in de traditie het sterven van Maria samenvalt met haar tenhemel-opneming heeft te maken met de diepe overtuiging dat de dood van de Heilige Maagd vanwege haar zondeloosheid geen vat op haar had. Vandaar dat men liever spreekt van Maria’s ontslaping dan van haar dood.
Vanaf het begin heeft de vraag naar het leven na de dood de mensheid geplaagd. Wat gebeurt er met ons mensen na de dood? Is het definitief gedaan als we sterven? Zijn we niets méér dan een wezen dat op een gegeven ogenblik aan de horizont van de tijd verschijnt om onmiddellijk daarna weer te verdwijnen? Of zijn we gedoemd vele achtereenvolgende levens te leven, zoals sommige Aziatische godsdiensten beweren, om uiteindelijk met het goddelijk al te versmelten? Of wordt de mens bij de dood van zijn lichaam bevrijd om als zuivere geest verder te leven? Wat de Kerk leert over Maria, geeft ons een concrete voorstelling van het leven na de dood. Niets van Maria’s persoonlijkheid is verloren gegaan, haar gehele wezen is naar de hemel verhuisd. Het oude wordt niet vernietigd maar getransformeerd, omgevormd. Maria is en blijft mens in eeuwigheid, maar verheerlijkt. Dit is geen lot dat alleen Maria aangaat.
Het geloofsgegeven dat de Kerk op 15 augustus viert is pas in 1950 door paus Pius XII tot Dogma verklaard. Het belangrijke document Lumen Gentium van het Tweede Vaticaans Concilie verwoordde dit dogma aldus:
• “Tenslotte is de onbevlekte Maagd, gevrijwaard van ieder smet van de Erfzonde, in het voltooien van haar aardse levensloop, met lichaam en ziel in de hemelse heerlijkheid opgenomen en door de Heer verheven tot koningin van het heelal om zo gelijkvormiger te worden aan haar Zoon, de Heer der heren en de overwinnaar van zonde en dood” (LG 59).
In tegenstelling tot andere stervelingen hoeft Maria volgens de katholieke leer niet meer te wachten op de Opstanding der Lichamen op de Laatste Dag waarop de mensheid geoordeeld zal worden. Vanwege haar zondeloosheid hoeft zij namelijk niet geoordeeld te worden. Maria’s tenhemelopneming is dus de totale aanvaarding van haar gehele persoon, ziel én lichaam – door God.
De tenhemelopneming van Maria betekent niet dat zij naar een ver land is afgereisd. Wij stellen ons gewoonlijk de hemel voor in de hoogte. ‘Eer aan God in den hoge’, zingen we. Dergelijke voorstellingen zijn niet verkeerd, zolang we er ons bewust van zijn dat zij niet de hele werkelijkheid dekken. De hemel is geen plaats die ligt voorbij de grenzen van het universum, maar veeleer een dimensie die wij met onze aardse zintuigen niet kunnen waarnemen. Men mag dus de tenhemelopneming van Maria niet zien als een scheiding. Integendeel, juist doordat zij ten hemel is opgevaren is zij ook dieper in het hart van de wereld binnengedrongen.Toen zij ten hemel werd opgenomen en heel haar wezen, ook haar lichaam, werd verheerlijkt, werden alle begrenzingen definitief doorbroken.
Zoals vaak wordt in de prefatie van de eucharistie (het inleidend gebed bij de tafeldienst) de inhoud van het gevierde feest kernachtig samengevat.
De voltooiing van Maria’s leven is voor ons gelovigen een reden om te hopen:
Want op deze dag is de Maagd, de Moeder van God, ten hemel opgenomen. Zij is het begin, het beeld van de Kerk der voleinding. Zij houdt de hoop in ons levend en is een troost voor het volk onderweg. Terecht hebt Gij haar het bederf van de dood niet laten zien omdat zij op wonderbare wijze de Moeder is geworden van uw Zoon, de gever van alle leven. (uit de prefatie van het hoogfeest)
