De man met de gouden handen
met het gouden hart
Op de grens van het oude en nieuwe testament staat deze volksfiguur, die in het dorp klaar stond voor iedereen die een handje nodig had, niet direct een timmerman, maar een klusjesman, iedereen kon beroep doen op hem. Iedereen was welkom bij hem. We zien in hem reeds de barmhartige Samaritaan, hij was open voor zijn zwangere vriendin, en wanneer het kind belaagd werd trok hij met vrouw en kind weg van huis. Doet dit niet denken aan Abraham? Sta op en ga met uw vrouw Sara naar onbekende streken en toch zal uw nageslacht zijn als de sterren aan de hemel. Dat wordt dus verwacht van de volgelingen van het kind Jezus: zijn als lichtende sterren aan het firmament.
Jozef is het model van de dienende gelovige, van een dienende kerk. Geen machtig persoon, ook zijn vrouw niet, de dienares van de Heer. Het is ook betekenisvol dat we geen woorden opgeschreven krijgen die Jozef zou gesproken hebben. Maria zegt wel aan Jezus: “Wat hebt ge ons aangedaan, aan uw vader en aan mij, door zo achter te blijven in de tempel?” Dan krijgen ze nog bijna een verwijt van Jezus: “Wist ge niet dat ik in de zaken van mijn Vader moet zijn.” Twee maal “vader” Jozef en God de Vader. God de Vader had wel gesproken: “Dit is mijn enige zoon, luister naar hem”. Jozef was eerder de zwijgende mens, die in contemplatie bij al dit gebeurde was. Ook hij bewaarde dat alles in zijn hart!
Denk eens aan deze twee dingen samen: de stille Jozef die tevens barmhartige Samaritaan is. Hij hulde zich in stilte zoals Jezus toen Hij naar de woestijn trok om zich voor te bereiden op zijn opdracht maar tegelijk was hij de “Samaritaan” voor iedereen. Zulk beeld vinden we ook in het leven van Teresa van Avila en dat van Johannes van het kruis. Teresa was alomtegenwoordig, hervormend en bezig en tevens contemplatief dicht bij God, zo ook de bijzonder dienstbare Johannes, hij verzonk ook in contemplatief aanbidden, zeker naar het einde van zijn leven toe, poëtisch en teruggetrokken tot in een diepe duistere nacht.
Dit verenigen in een leven is een beetje de bedoeling van Christus die zich s’ avonds terugtrok in gebed in de bergen, misschien wel de hele nacht, waar was Hij dan? Ging Hij bij de Vader? Overdag was Hij attent voor elke persoon, recht in de ogen kijkend, en wat bijzonder was, Hij bracht de zieke en gekwetste mens, de mensen die uitgestoten werden, midden in de kring, onder de afkeurende ogen van vele mensen die zich afvroegen wie dat wel was. Hij genas mensen, maar dan nog op de Sabbat.
Contemplatieve dienaar, dat is wellicht de juiste omschrijving van Jozef, in de eerste plaats dienaar van zijn zwangere vrouw, van de jonge moeder en het kleine kind, de kost verdienend door zijn diensten aan de mensen, maar een attente kijker naar het kind dat hij in zijn huis als in een tabernakel bij zich had. Jozef heeft wellicht nooit over Jezus gesproken, het evangelie verkondigd, maar iedereen zal in hem een rechtvaardig man erkend hebben. Hij ging niet in discussie over de wet, zoals Jezus wel deed, hij sprak door zijn liefde voor vrouw en kind, door zijn stilte, die luid klinkende stilte die onwillekeurig verwees naar het kind en zijn moeder. Hier is niets macho, geen dominante figuur, dus ook zo anders dan wat het beeld van een man en vader was in die tijd en cultuur.
Een groot man, dienstbaar voor God en de mensen.
Beste vrienden, vermoedelijk was Jozef er niet bij op het laatste avondmaal, maar hij heeft de maaltijd altijd gedeeld met Jezus, brood en wijn werd door hem gezegend, naar Joodse gewoonte, daar heeft Jezus geleerd hoe Hij moest zegenen. Een grote meester is Jozef geweest!
Download of print deze homilie als pdf
